مدعی عدالت ، خجالت خجالت

    نتوانستم این چند عکس آرش را اینجا نگذارم. بدون شرح. معلمان میهن من! میهن...  

در آستانه نوروز ؛ قيمت هايي که بالا مي روند

کارتونی از جمال رحمتی

"مسئولان مهرورز مرحمت کنند سري به مغازه‌هاي عرضه لباس، روپوش، ميوه، شيريني و آجيل فروشي، آرايشگاه و… در شهر بزنند و ببينند که افزايش قيمت‌ها چطور بيداد مي‌کند. تازه هنوز مانده به شب عيد، چه شب عيدي شود امسال!"

ثريا، معلم بازنشسته اي که در فيش حقوقي او مبلغ 250 هزار تومان ثبت شده است، با اين آغاز، از نوروزي مي گويد که "باستاني" است و به هر ترتيب بايد اسباب آن را فراهم کرد.

به رغم انتشار اخباري مبني بر داير شدن مراکز فروش و عرضه مستقيم کالا در سطح شهر، وي معتقد است اين اقدام هيچ تاثيري بر ميزان قيمت‌ها نخواهد داشت.

در حالي که کمتر از دو هفته به آغاز سال نو ايراني باقي مانده است، اقشار مختلفي از مردم، در تکاپو براي تدارک سفره خود در نوروز باستاني يک هزار و سيصد و هشتاد و شش خورشيدي هستند. نوروز امسال اما بيش از هر سال ديگري در دوران پس از انقلاب، حکايت تنگي دستهاست. سفره هاي خالي و قيمت هايي که کمر راست کردن را براي اقشار فرودست جامعه، بسي صعب کرده است.

حتي قدرت خريد طبقه متوسط نيز به شدت نزول کرده و به گواه آمارهاي رسمي موجود، مهم ترين چيزي که در طول دوسال اخير، روند صعودي داشته، همين افت بيش از پيش قدرت خريد شهروندان و بخصوص به حاشيه رانده شدن طبقه متوسط ايران است.

نوسان قيمت ماهي

همزمان با نزديک شدن به روزهاي پاياني سال، تقاضا براي خريد ماهي براي آراستن سفره شب عيد، افزايش يافته. در همين ارتباط قيمت انواع ماهي پرورشي با نزديک شدن روزهاي پاياني سال 85 و شب عيد، 20 تا 30 درصدرشد کرده است.

اين درحالي است که در بازار عمده فروشي ماهي در شهرهاي شمالي کشور، هر کيلو ماهي کپورمعمولي پرورشي 1700 تومان، ‌هر کيلو ماهي آمور يا سفيد 2500 تومان و هر کيلو ماهي آزاد پرورشي 1100 تومان به فروش مي رسد.قيمت هايي که دربازار تهران با احتساب پنج تا شش درصد کرايه حمل و نقل تعيين مي شود.

البته گفتني است که قيمت انواع ماهي درخرده فروشي هاي سطح شهر و با توجه به ريز يا درشت بودن ماهي متغير است. به گزارش شبکه خبري صنايع غذايي ايران، محمد گشتاسب زاده ‌رييس هيات مديره صنايع همگن شيلات با تاييد افزايش قيمت ماهي در ايام نوروز تاکيد مي کند که افزايش مصرف با توجه به نزديکي به روزهاي پاياني سال ازيکسو و کاهش عرضه به دليل پايان فصل عرضه ماهي و آماده شدن براي توليد سال آينده، ازموارد عمده افزايش قيمت ماهي پرورشي در روزهاي پاياني سال است.

به گفته گشتاسب زاده، ‌نوسان قيمت ماهيان دريايي به دليل وابستگي صيد به شرايط جوي و امکان صيد در دريا ، ‌بسيار بيشتر است به طوري که اين نوسان قيمت گاهي به 200 تا 300 درصد نيز مي رسد.

به اين ترتيب قرار گرفتن ديگر محصولات دريايي چون ميگو بر سر سفره خانوار ايراني، حرف و حديث خود را دارد. اگر روزي ايران، صادر کننده نمونه خاويار در جهان بود، امروز به گواه آمار موجود، توليدات محصولات آبزي کشور، به کمتر از 10 تن در سال تنزل پيدا کرده است.

مديرعامل صندوق توسعه صادرات آبزيان کشور در مراسم اختتاميه جشنواره آبزيان استان قزوين اعلام کرده است که "سرانه مصرف ميگو در کشور کمتر از يک گرم است."

وي اضافه مي کند که: "در بخش توسعه آبزيان کمتر به فرهنگ‌سازي براي بالا بردن سرانه مصرف توجه داشته‌ايم که بايد در راستاي جبران عقب افتادگي‌ها تلاش کنيم."

به گفته اين مقام مسئول، در حال حاضر 108 مزرعه سردآبي و 49 مزرعه‌گرم آبي در استان قزوين وجود دارد که ‌امسال از مزارع سردآبي 830 تن و از مزارع گرم‌آبي 110 تن ماهي برداشت شده است.. 

شيريني، خشکبار و ميوه

به رغم انتشار اخبار گوناگون پيرامون موج فراگير گراني ها در سطح کشور متعاقب نزديک شدن روزهاي پاياني سال، مسئولان امور با اظهارات و سخنراني هاي گاه و بي گاه خود، سعي بر دلگرم کردن مردم در آستانه نوروز دارند. در همين زمينه، به گزارش خبرگزاري هاي رسمي، محمدرضا اسکندري، وزير جهاد کشاورزي، خبر داده است که در ايام نوروز هيچ کمبودي براي تامين ميوه، گوشت قرمز، مرغ و تخم‌مرغ در کشور وجود نخواهد داشت.

وي که در حاشيه همايش سومين اجلاس وزراي کشاورزي کشورهاي عضو اکو سخن مي گفت ، افزود: "امسال ميوه، گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ به حد کافي ذخيره شده و به وفور در بازار يافت مي‌شود."

وزير جهاد کشاورزي، در خصوص کنترل قيمت محصولات نيز گفت: "همچنين 134 نمايشگاه ارايه کالا در ايام نوروز در سراسر کشور برپا خواهد شد که محصولات مورد نياز مردم را با قيمت هاي کنترل شده عرضه خواهند کرد."

به گفته اين مقام مسئول، چنانچه مردم مايحتاج خود را از مکانهاي تعيين شده تهيه کنند خود به خود قيمتها کنترل و از سوء استفاده برخي افراد در اين ايام جلوگيري مي‌شود.

با اين همه، کمتر از 20 روز مانده به پايان سال، بسياري از فروشندگان به افزايش تصاعدي قيمت برخي کالاها روي آورده اند.

به گفته يکي از خشکبار فروشي هاي بزرگ پايتخت، قيمت پسته از۵۴۰۰ تا ۹۰۰۰ تومان در سطح شهر، متغير است که اين بستگي به نوع و کيفيت آن دارد. پيش بيني مي شود اين ميزان، تا شب عيد حدود ۵۰۰ تومان افزايش پيدا کند.

قيمت زعفران سه برابر شده است. تخم کدو که تا ماه گذشته ۴۵۰۰ تومان بوده هم اکنون به ۵۰۰۰ تومان رسيده و قيمت بادام هم بين ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰تومان در نوسان است.

سيدمصطفي حسيني رئيس اتحاديه خشكبارو آجيل فروشان با اشاره به افزايش ۵ درصدي قيمت انواع خشكبار در مقايسه با روزهاي پاياني سال گذشته، مي گويد: " قيمت انواع خشكبار و آجيل بر اساس عرضه و تقاضا متغير بوده و با توجه به نزديك شدن به روزهاي پاياني سال و افزايش تقاضا، قيمت ها فقط حدود ۵درصد يعني معادل هركيلوگرم ۲۰۰ تا ۳۰۰ تومان درمقايسه مدت مشابه سال گذشته افزايش يافته است." وي قيمت هركيلو پسته را از ۵ هزار تومان تا ۱۱ هزار تومان، تخمه كدو حدود ۵ هزار تومان و بادام را هم حدود ۷۵۰۰ تا ۹ هزار تومان عنوان مي کند.

به گزارش خبرگزاري ها، قيمت هرکيلو شيريني تر بطور متوسط ۲۴۰۰ و هرکيلو شيريني خشک ۱۸۰۰ تومان است. يک شيريني فروش تهراني تصريح مي کند که: " قيمتهاي موجود متعلق به حدود سه ماه گذشته است و هم اکنون قيمت مواد اوليه از جمله روغن از ۱۲۵۰ به ۱۶۰۰ تومان، نارگيل از ۱۰۵۰ به ۲۲۰۰ تومان افزايش يافته و خامه نيزهرکيلو۴۰ تومان گرانترشده است."

همچنين قيمت هرکيلو پسته ۱۰۰۰ تومان، تخمه ۵۰۰ تومان ، گردو و بادام هندي ۱۲۰۰ تومان و آرد کيلويي ۱۳۰۰ تومان نسبت به حدود سه ماه پيش افزايش داشته است.

ميوه

قيمت هرکيلوپرتقال درجه يک در ميدان ميوه و تره بار۱۱۰۰ تا ۱۲۰۰ تومان و دردرب مغازه ۱۵۰۰ تومان، نارنگي درجه يک در ميدان ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ تومان و دردرب مغازه ۱۵۰۰ تومان است.

قيمت فروش هرکيلو سيب درجه يک در ميدان ۱۰۰۰ و دردرب مغازه ۱۴۰۰ تومان تخمين زده مي شود. قيمت موز نيز نسبت به دوروزگذشته از ۷۵۰ تومان به ۹۵۰ تا ۱۰۰۰تومان و دردرب مغازه به ۱۵۰۰ تومان افزايش پيدا کرده است.

اما اظهارات مسئولان امور، در مواردي از تناقضاتي با قيمت واقعي بازار حکايت دارد.
سيدرضا نوراني نايب رئيس اتحاديه صادرکنندگان ميوه و تره بار با اشاره به اينکه نظارتي بر بازار خرده و عمده فروشي ميوه وجود ندارد، گفته است: "درحال حاضر و به دليل عدم کنترل و نظارت برقيمت ها، يک کيلو نارنگي پاکستاني درميادين ۷۵۰ تا ۸۰۰ تومان و در مغازه‌هاي سطح شهر۱۵۰۰ تومان به فروش مي‌رسد."

وي عدم نظارت وکنترل برقيمت ها را يکي ازمهمترين دلايل تفاوت قيمت ميان بازار خرده وعمده فروشي ميوه عنوان مي کند: "دولت همان گونه که هم اکنون و درراستاي کنترل قيمت ميوه درشب عيد ، مقررکرده که برقيمت انواع ميوه هادرعمده فروشي ها وهمچنين درخرده فروشي نظارت کند بايد اين روند براي مابقي کالاها و در ساير فصول سال نيزادامه يابد."

نصب تابلوهاي بيلبورد درمبادي ورودي ميادين وارائه اطلاعات به خريداران درمورد قيمت انواع ميوه وتره باريکي از راههاي کاهش فاصله قيمت ها ميان عمده فروشي وخرده فروشي ها عنوان شده است.

وزير بازرگاني: افزايش قيمت نداريم

با اين همه، وزير بازرگاني جمهوري اسلامي اعلام کرده است که عيد امسال از ايامي است که افزايشي در عوامل توليد نخواهيم داشت و بازار کاملا تحت کنترل و تنظيم است: "سال گذشته مردم شاهد اقدامات صورت گرفته براي کنترل قيمت ها درشب عيد بودند به گونه اي که با مقايسه نوروز ۸۵ با نوروز ۸۴ اين امرکاملا مشهود است."

مسعود ميرکاظمي اضافه مي کند که: "در نوروز ۸۵ علي رغم اينکه ميوه و مرکبات از کشاورزان به قيمت بالاتري خريداري شده بود اما به نسبت نوروز ۸۴ قيمت ها بسيارمناسب تر بود و با ذخيره سازي که توسط بخش هاي مردمي و با مديريت وزارت بازرگاني صورت گرفت و با تسهيلات ارائه شده ذخاير موجود درروزهاي پاياني سال به بازار عرضه شد که در تمام طول عمرم نوروز ۸۵ تنها نوروزي بود که قيمت ميوه افزايش نداشت."

به گفته وي، امسال نيز کنترل و نظارت بر بازار شب عيد توسط خود اصناف و حتي بسيارقوي تر و با کمک بخش هاي مردمي صورت خواهد گرفت: "آنچه که در نوروز سال ۸۵ رخ داد توسط خود مردم بود و وزارت بازرگاني و هيچ دستگاه دولتي ديگر نيز حتي يک کيلو ميوه براي ذخيره سازي خريد داخل و واردات نکرده بلکه فقط فضا براي اين امر فراهم شد تا خريداران با قيمت مناسب ترکالاي خود را عرضه کنند و امسال نيزهمانند سال گذشته اقدام خواهد شد."

نقش واسطه ها

يک کارشناس مسايل اقتصادي وجود واسطه ها را در "اقتصاد بيمار ايران" يکي از دلايل اين رشد بي سابقه قيمت ها مي داند و معتقد است تزريق درآمدهاي نفتي به بدنه اقتصاد کشورو گسترش بوروکراسي اداري موجب افزايش هزينه هاي دولت شده است. اين کارشناس اقتصادي پيش بيني مي کند که با توجه به شرايط خاص داخلي و بين المللي کشور، روند افزايش قيمت ها و نارضايي ها در اين زمينه در ارديبهشت 86 شکل تازه اي به خود بگيرد.

با اين همه، محمد آزاد، رئيس شوراي اصناف در گفتگو با خبرگزاري مهر از اتخاذ تدابير لازم براي جلوگيري از گراني هاي پايان سال خبر مي دهد و مي گويد: "امسال دولت با همکاري اصناف اقدام به برپائي فروشگاه هاي عرضه کالا خواهد کرد تا مردم مايحتاج شب عيد خود را در يک محل متمرکز و با قيمت‌هاي کنترل شده و مناسب تهيه کنند."

وي با تاکيد برممتاز بودن کيفيت کالاهاي عرضه شده در مراکزفروش نوروزي تصريح مي کند: "کيفيت کالاها کاملا تحت کنترل بوده و همچنين قيمت ها با نظر کارشناسان قيمت گذاري شده و مامورين بازرسي براي جلوگيري از تخلف به صورت شبانه روزي نظارت خواهند داشت."

 به گفته او نمايشگاه هاي عرضه مستقيم کالا و فروشگاه هاي عرضه کالاهاي نوروزي امسال در سطح گسترده تري دراستان تهران ۱۴ مرکز فروش نوروزي و در۲۲ استان در مرکزاستان ها برگزارخواهند شد.وي خاطر نشان مي کند: "مايحتاج مردم در مراکزفروش نوروزي بين ۲۰ تا ۳۰ درصد ارزانتر از بازارعرضه خواهد شد."

در سال هاي گذشته هم شاهد وعده مسئولان براي برداشتن بار سنگين گراني در ايام روزهاي پاياني سال و افسارلجام گسيخته قيمت ها دراين روزها بوده ايم.

سخنرانی احسان طبری در میتینگ دومین 8 مارس بعد از انقلاب بهمن: رهایی زنان...

جشن روز جهانی زن، تهران، اسفند ۱۳۵۸

بانوان و دوشیزگان ارجمند !

دوستان بسیار عزیز !

از جانب خود و بنام همرزمان سیاسی خود ، جشن فرخنده هشتم مارس را با قلبی سرشار از مهر و آرزو و امید به همة شما عزیزان شادباش می گوئیم . اینکه بار دیگر زنان آزاده میهن ما توانسته اند جشن بزرگ جهانی خود را در شرایط ایران پس از انقلاب برپا دارند ، شگون نیکی است برای روزگاری بهتر، که امید است در راه باشد .

دوستان و یاران عزیر و رزمنده ! خواهران و دختران گرامی ما ! موافق برنامه ای که برای این مجلس ترتیب داده شده ، مسائل مربوط به جشن هشتم مارس و وظایف روز زنان و رزمندگان کشور ما و مسائل مربوط به حقوق اجتماعی و سیاسی و اقتصادی زنان ایران و مسئله برابری زن و مرد در جامعه پس از انقلاب از طرف سخنرانان ( بویژه رفیق گرامی بانو مریم فیروز ) مطرح میشود . 

لذا من سخن خود را به یک موضوع محدودتر اختصاص میدهم و آن معرفی کوتاه و فشرده ای از چهره زن در تاریخ کهن سال کشور ما و یادآوری از مسئله زن در جامعه گذشته و امروزی کشور ماست . مقصد از این گفتار آنست که در این تاریخ سرسپید ، با همه آزارها و تحقیرها که در حق زن _ که خود نیمی از اجتماع است و پدید آورنده و پرورندۀ نیمی دیگر _ روا داشته  شده و علیرغم ستم دوگانه ( یعنی ستم طبقاتی و ستم جنسی ) جامعه ایران از سه هزار سال پیش تا امروزه ، زنان برجسته در تاریخ کم نداده است ، وقت اقتضا نمی کند که در این باره به تفصیل بپردازیم ، لذا بناچار گفتار ما فهرست وار می شود .

  

از قدیم ترین ایام ،که دوران اسطوره ای تاریخ ماست ، آغاز کنیم . در آن هنگام که گاتها و یشت ها  و دیگر بخشهای اوستا کتاب مقدس زردشت، نوشته شد، ما بنام زنان نام آور متعددی برخورد می کنیم.

در اساطیر زرتشتی بعضی از ایزدان زن مانند "آناهیتا  " ( یا ناهید ) که الهه زیبای نمو و فراوانی بود و " چیستا " ، که رب النوع دانش است و تقریباً هم سنگ است با مینروا . الهه خرد در یونان و همتای او آتنا ، الهه خرد در اساطیر قدیم رم ،  و احتمالا " رتا " خدای دارائی نیز الهه ایست زن .

در اوستا و دیگر کتب مذهبی زرتشتی ، که به زبان پهلوی نوشته شده ، نام زنان بسیاری بمیان می آید ، مانند " دغدو " ( که نام مادر زرشتت است ) " هوی " " همسر زرتشت " " " پوروچیستا " ( دختر کوچک و محبوب زرتشت ) " مشیانه " ( نخستین زن آفریده اهورمزدا ) مانند حوا در اساطیر سامی و " شهرناز " و " ارنواز " ( که دختران جمشید بودند ) ، و " جهیکا " ( دخت اهریمن و زن نابکار ) در قبال " نائیریکا " که مظهر زن نیکو کار است و غیره و غیره .

از این اساطیر دینی که بگذریم ، در حماسه ملی ما نیز چهرۀ زن فراوان است . در داستانهای حماسی منظوم و منثور به چهرۀ زن گاه بمثابۀ مظهر عشق ، گاه بمثابۀ مظهر دلاوری ، گاه بمثابۀ مظهر مکر و دغل برخورد می کنیم . در حماسة عظیم منظوم فردوسی چهرۀ زن جای برجسته ای دارد . مانند فرانک ، رودابه ، جچریره ، سودابه ، تهمینه ، گردآفرید ، بانوگشسپ ، فرنگیس ، منیژه و غیره .

د ردوران اشکانیان و ساسانیان داستانهای منظوم و منثور دیگری در بارة عشق نگاشته شده است ، که در آن چهرة زن دارای نقش مرکزی است ، مانند داستانهای خسرو  و شیرین ، ویس و رامین ، زال و رودابه و نیز ورقه و گلشاه ، همای و همایون ، رابعه و بکتاش و غیره . که پس از اسلام تنظیم شده است .

 

در تاریخ سیاسی ایران برخی از زنان نقش مهمی بازی کرده اند ، مانند " آمی تیس " ( یا هما زن کوروش هخامنشی ) " آتسا" ( دختر کوروش ). " رکسانا یا روشنک " ( دختر داریوش سوم و زن اسکندر )‌.

" پورشات " ( همسر داریوش سوم ) ، آزرمیدخت و توراندخت ، ملکه های ایران  در اواخر ساسانیان ، تا بیائیم به پس از اسلام حرة ختلی عمة سلطان محمود و چهار ترکان خاتون ( که این واژه به ترکی جغتایی بمعنای شهبانو است ) مانند ترکان خاتون ( همسر ملکشاه سلجوقی ) و ترکان خاتون ( همسر سلطان سنجر ) و ترکان خاتون ( مادر سلطان محمد خورزمشاه ) و ترکان خاتون ( همسر اتابک سعد بن زنگی ) و دیرتر در دوران صفوی ، پری خان خانم ( دختر شاه اسماعیل صفوی ) .  و باز هم دیرتر در دوران قاجار ، مهد علیا ( مادر ناصرالدین شاه ) و غیره .

ذکر این نکته نیز خالی از فایده نیست که نام برخی از زنان اشرافیت ساسانی با تاریخ اسلام و بویژه تشیع پیوند خورده . از آنجمله نام شهربانو ، دختر یزدگرد ساسانی ، که همسر حسین بن علی ، شهید کربلا و مادر امام چهارم ، زین العابدین است . و نام کیهان بانو ، که مادر امام جعفر صادق است . اینها زنان قشرهای فوقانی جامعه ایرانی هستند که نامی شده اند . ولی از میان مردم و عامه نیز ، علیرغم محیط نامساعد ، زنان بسیار برخاسته اند .

در تاریخ شعر ایران میتوان از شعرای نامداری مانند رابعه بنت کعب قزداری( شاعره پارسی گوی عرب نژاد ) . مهستی گنجوی ، پروین اعتصامی نام برد  . در تاریخ خوش نویسان ایران بنام مریم بانو نائینی ، نسخ نویس معروف زمان فتحعلیشاه برخورد می کنیم .

در افسانه های عامیانه و خلقی چهرة زنان بسیار با خصال متفاوت وارد شده ، مانند " نمکی " " کلثوم ننه "  " هفت لنگه گیس "  " مادر فولاد زره "  " ملکه فرخ لقاء " و غیره  ،  و یا در دو داستان مهم کهن و خلقی ما ( یعنی ، " سمک عیار " و " داراب نامه " ) چهره های زنان متعددی وارد میشود که از آنها میتوان بویژه نامهای " روز افزون " ( سمک عیار ) و " جهان افروز " ( داراب نامه )‌را یادآوری کرد . که دلاوری " روز افزون " و " جهان افروز " مانند " گرد آفرید " و " گردید " ( خواهر بهرام چوبین ) و آذر همایون ( راهبة‌آتشکدة اصفهان که در مقابل اسکندر مقاومت کرد )   مایۀ آفرین و شگفت انگیز است .

پیوسته در تاریخ ما  ، به چنین زنان شیر صفتی برخورد میشود که ، علیرغم محیط نامساعد اجتماعی ، گاه کار مردان را به از آنان انجام میدادند و این توصیفات تا از زندگی برنخیزد . نمیتواند در افسانه منعکس شود و خود بهترین دلیل است که نام زنان نامدار را تنها در سطوح بالای جامعه نباید جست .

در مورد این نوع زنان است که شاعر ایرانی جامی در نفحات الانس دو بیت عربی آورده است که ترجمه اش چنین است :

" اگر زن آنطور باشد که ما توصیف کرده ایم ، پس من زنان را بر مردان برتری مینهم . زیرا مؤنث بودن برای واژة خورشید ( در عربی ) عیب و مذکر بودن برای واژۀ هلال ( در عربی ) افتخاری نیست " . *

متاسفانه زن ایرانی از همان آغاز پیدایش حجاب در زمان هخامنشیان و تشکیل حرم ها ( شبستان ) در جوامع اشکانی و ساسانی ابداً عضو تام الحقوق جامعه نبوده و حتی لحن بسیاری از نوشته های ادبی و تاریخی ما طوری است که گویا زن را یک انسان تمام عیار نمی دانستند ، بلکه تنها بقول خودشان " عورتی " میشمردند که حق قیاس کردن خویش با مردان ندارد . در مرزبان نامه آمده است .

" دختر نابوده به  ، اگر ببود ، یا به شوی ، یا به گور ! "

متأسفانه این لکه ای در ادبیات ماست که از بسیاری مطالب توهین آمیز در باره زن انباشته است . که مبتنی بر سنن خواری زن در جامعه است . و من از گفتن آنها شرم دارم و این نوشته ها و اشعار آشکارا ضد شخصیت و حیثیت انسانی زن است . مثلاً تصریح کرده اند که زن حق فرا گفتن علم ندارد .

در این زمینه اوحدی مراغه ای از همه بدتر سروده است ، آنجا که می گوید :

زن بد را قلم بدست مده

دست خود را قلم کنی  ، آن به

زانکه شوهر شود سیه جامه

تا که خاتون شود سیه نامه

چرخ زنرا خدای کرده بحل

قلم و لوح گو به مرد بهل

کاغذ او کفن  دواتش گور

بس بود گر کند به دانش زور

دور دار از قلم لجاجت او

تو قلم میزنی ، چه حاجت او

او که الحمد را نکرده درست

" ویس و رامین " چراش باید جست

زن چو بیرون رود بزن سختش

خودنمایی کند ، بکن رختش

ورکند سرکشی ، هلاکش کن !

آب رخ میبرد ، به خاکش کن !

زن چو خامی کند بجوشانش

رخ نپوشد ، کفن بپوشانش!

و خیال نکنید که تنها اوحدی این مهملات را سروده ، نظایر اینها را فراوان میتوان آورد این نشانه سوابق طولانی زن دشمنی در جامعه ایرانی است که خود نتیجۀ نظام اشرافی و مرد سالاری ناشی از آن بود ، چنانکه حتی محمد رضا پهلوی ، که خود را منجی زن جا میزند . در مصاحبه با روزنامه نگار خارجی ایتالیایی ( بانو اوریانا فالاچی ) صریحاً میگوید که زنان تنها با  زیبایی خود میتوانند تاثیر کنند والا مکار و جاه طلبند و در تاریخ جهان کاری نکرد ه اند و حتی بهترین طباخان هم زن نیستند ؟ افسوس که چنین اندیشه های زشت و وحشتناکی در مواردی ادبیات بزرگ انسانی کلاسیک ما را آلوده کرده است .

با اینحال شخصیت واقعی زن ایرانی ، علیرغم همة موانع اجتماعی و خرافات و رسوم ما تجلی کرده و اثرات خویش را جابجا در تاریخ کشور ما باقی گذاشته است . ما به همه نیاکان زن خود ، که این همه تحقیر را تحمل کرده اند و آنهمه فضیلت ها را پدید آورده اند ، درود می فرستیم !

  

همانطور که در یک پژوهش تاریخی خانم " شیرین بیانی " در مورد تحولی که در سرنوشت زن پس از هجوم مغول ایجاد شده ، بدرستی تشریح  گردیده ، در این دوران تا حدی نقش خاتونان مغول با مردان در خورد مقایسه است . زیرا در نزد مغول آن سرکوفتگی زنان که در جامعة ما سنت داشت ، لااقل به آن شدت موجود نبود ، حتی در قبایل عرب هم به اندازه ایران نبود و احتمالاً ایرانیان در مسئله حجاب و تعدد زوجات دخالت داشته اند . زیرا چنانکه گفتیم حجاب و تعدد زوجات خاص اشرافیت ایران بود و قضاوتهایی که در شاهنامه و یا ویس ورامین شده ، نشان میدهد که تحقیر شخصیت زن متاسفانه یک سنت اشرافی ایرانی است .

  

آری ، زن در سراسر تاریخ ایران ، بویژه زنان زحمتکش شهر و ده ، علیرغم حقوق بدیهی انسانی خود ، با خشونت سرکوب شدند و در محیط " حرم " و " اندرون " این سر کوفتگی و بی حقی بدون مفر ، اثرات منفی خود را  در روحیات زنان باقی گذاشته است و زنان ما رنج آنرا تا امروز متحمل میشوند .

از زمان مشروطیت ، زن ایرانی بتدریج وارد عصر رهایی جنسی و اجتماعی خود میشود . آزادیخواهان و متجددان زن و مرد در این زمینه سخن بسیار گفته و تلاش فراوانی کرده اند . همین سخنها و تلاشها ، همراه با فشار زمانه ، بعدها سلسلة پهلوی  را که عمدة نقشش " ترمز تاریخ " از راه برخی عقب نشینی های ظاهری بود ، به اتخاذ تدابیری ، غالباً صوری ، در مورد زن ایرانی که در درجه اول شامل زنان طبقات ممتاز میشد . مجبور ساخته بود. البته آنها می کوشیدند خود را " منجی زن ایرانی " نشان دهند و اشرف پهلوی با همه خصائص نابرازندة خود، در این زمینه ادعاها داشت . و حال آنکه زنان سلسله پهلوی مانند تاج الملوک ، مادر شاه مخلوع و اشرف و فرح و فاطمه و یک جوخه دیگر از این قبیل ، بیشتر دنبالگر سنن پری خان خانم ها و مهد علیاها بودند و نه نمودار یک زن رشد یافتة امروزین .

جامعه سرمایه داری زن را بمثابه بردة خانگی ، عروسک ، افزار تفریح و زنان زحمتکش را بعنوان نیروی کار ارزانتر می پذیرد ، ولی بر خلاف دعاوی جریانات به اصطلاح " زن گرایانه " ( فمینیست ) بورژوایی در آمریکا و اروپا ، مسئله بر سر روابط زن و مرد و یا " مردانه " بودن تاریخ و ضرورت شکاندن " حکومت مردان " در جهان نیست . خود مرد سالاری نتیجه وجود بهره کشی و ستم طبقاتی است . تبدیل مسئله زن در جامعه به موضوع تضاد زن و مرد ، سفسعلة گمراه کننده ایست . در جامعه طبقاتی ، مردان زحمتکش از زنان زحمتکش سرنوشت بهتری ندارند و " ستم مرد " خود محصول وجود ستم طبقاتی است ، که مرد نیز قربانی آنست . سخن بر سر رهایی اجتماعی انسان و در عین حال رهایی صنفی زن است . این دو جهت را از هم نمیتوان و نباید تفکیک کرد . تقدم البته با رهایی اجتماعی است . که چون تحقق یابد ، بناگزیر رهایی صنفی زن را نیز با خود دارد ، " چونکه صد آید ، نود هم پیش ماست " .

زنان ما همانطور که از اقدامات دوران پهلوی ( که با ایجاد یک نمای دروغین شرکت زنان در مجلس یا کابینه میخواست مسئله بی حقی خانوادگی ، فردی و اجتماعی و صنفی زن را حل شده جلوه دهد ) برحذر و متنفر بودند . باید از قبول نظریات " زن گرایی" دروغ و مضر بورژوایی غرب ، که بجای آنکه دشمن اصلی ( امپریالیسم و طبقات ممتاز جامعه ) را معرفی کند ، " مرد " را بعنوان دشمن اصلی زن معرفی میکند . احتراز ورزند و مبارزه را در جای اصلی ، در صحنۀ جامعه انجام دهند .

برای زنان ما که حتی در تیرگیهای قرون ، با نامهای پرتوافکنی درخشیده اند ، نبرد در دو جبهه ، جبهة اجتماعی و جبهۀ صنفی هر دو و در پیوند نزدیک با هم ضرور است . در این ذره ای تردید نیست که زن ایرانی ، با فرو ریختن تمام باری که گذشته ای طولانی بر دوش جسم و جانش نهاده است . به یکی از دو ستون اصلی جامعه در همة گستره ها بدل خواهد شد و به انواع اسارت ها ، صنفی ، طبقاتی ، ملی و غیره خاتمه خواهد داد.

  

برای اینکار مبارزه و زمان لازم است . سیر عمومی تاریخ عصر ما بسود اوست . هیچ نیروئی قادر نیست از رهایی کامل زن ایرانی مانند زنان خلقهای دیگر و تبدیل شدن آنها به اعضاء تام الحقوق جامعه و سازندگان تمام عیار تاریخ جلوگیری کند .

 

برای زنان ما که حتی در تیرگیهای قرون ، با نامهای پرتوافکنی درخشیده اند ، نبرد در دو جبهه ، جبهة اجتماعی و جبهۀ صنفی هر دو و در پیوند نزدیک با هم ضرور است . در این ذره ای تردید نیست که زن ایرانی ، با فرو ریختن تمام باری که گذشته ای طولانی بر دوش جسم و جانش نهاده است . به یکی از دو ستون اصلی جامعه در همة گستره ها بدل خواهد شد و به انواع اسارت ها ، صنفی ، طبقاتی ، ملی و غیره خاتمه خواهد داد.

  

برای اینکار مبارزه و زمان لازم است . سیر عمومی تاریخ عصر ما بسود اوست . هیچ نیروئی قادر نیست از رهایی کامل زن ایرانی مانند زنان خلقهای دیگر و تبدیل شدن آنها به اعضاء تام الحقوق جامعه و سازندگان تمام عیار تاریخ جلوگیری کند .

 

اکنون جشن جهانی زن از جشنهای بزرگ عصر ماست . ما در عین حال به جشنی که برای بزرگداشت زنان نامدار اسلامی – مانند فاطمه بنت محمد و زینب بنت علی – بر پای میشود ، احترام می گذاریم .

  

زنان کشور ما در تاریخ اخیر کشور همیشه نقش چشم گیری داشتند. در انقلاب مشروطیت ایران زنان ما شرکت موثر ورزیدند و سودمند است که مجلۀ جالب سازمان زنان مترقی ما این نقش را برجسته کند . در میان زنان صد سال اخیر ، بانوان مترقی و فرهنگ پروری که در راه رهایی زن ایرانی کوشیدند ، فراوانند . آنها را باید شناساند و نام آنها را نیز باید برجسته کرد تا کسی فراموش نشود .

در انقلاب اخیر ایران نقش بسیار مهم و سراسر فداکارانۀ زنان ایران ، بعنوان مادر و همسر و مبارز مستقیم داخل صحنه انکار ناپذیر است . در پایان سخن خود ، علاوه بر جشن هشتم مارس ، عید نوروزی را که از راه می رسد . به همه حاضران گرامی شادباش می گویم . امید است که شقایق ارغوانی انقلاب ما شکوفاتر شود و هرگز بادهای کینة‌امپریالیستی و ارتجاعی آن را پرپر نکند .

*********

 نقل از سایت دوستداران احسان طبری در  اسفند ماه سال 1385 

شهرام جزايري مي رود ، زنان سرکوب مي شوند

"برخورد اخير با جنبش زنان، حرکت اين جنبش بسوي مردم را تسهيل کرد." دکتر فريبرز رئيس دانا، اقتصاددان و عضو کانون نويسندگان ايران، با ذکر جمله فوق، در 8 مارس، روز جهاني زن، در گفتگو با "روز" از فراز و فرودها، نيازها و ضرورت هاي ارتقاي جنبش و چشم انداز آن سخن مي گويد. متن گفت و گو را مي خوانيم.

در آستانه 8 مارس روز جهاني زن، خبرهاي ناگواري از برخورد با فعالين جنبش زنان ايران منتشر شده است. ابتدا اگر موافقيد به تعامل دولت ها در طول بيش از نيم قرن گذشته با روزهاي مهم جهاني مانند روز جهاني زن يا اول ماه مه، روز جهاني کارگر بپردازيم.

من متاسفم که در ايران، سالهاي سال است، از نظام گذشته بگيريد تا جمهوري اسلامي، عناد و کينه ورزي عجيب و عميقي بين دولتمردان نسبت به روزهاي جهاني وجود دارد. حاصل جمع همه اينها در تمام دولت ها از زمان رضا شاه به اين سو نشان مي دهد که همه آنها وجه مشترکي دارند و آن اينکه اين روزها موجب مي شود گروههاي اجتماعي به انديشه هاي مستقل تر و آزادانه تر دست پيدا کنند. احساس کنند که در جهان تنها نيستند. اتکا به نفس شان بالا برود و بر قدرت مردمي استوار شوند. از دام ها و حيله ها و سلطه هاي پدرسالارانه، تبليغات دروغين، ايدئولوژي سازي ها و وجدان هاي کاذب آفريني رها شوند و نيرو بگيرند. با روز جهاني کارگر به بدترين شکل برخورد مي شود. روز جهاني دفاع از محيط زيست همين طور است. 8 مارس، روز جهاني زن که يکي از مهم ترين روزهاي جهان است هم همين طور. يادمان باشد که در ميان روزهاي جهاني، روز جهاني زن و روز جهاني کارگر مهم ترين ها هستند. بقيه روزها، مانند کريسمس يا عيد نوروز باستاني، از روزهاي سنتي به شمار مي آيند. روزهاي جهاني که با اراده مردم برگزيده شده اند اهميت خاصي دارند و همين برگزيده شدن و اراده مند بودن است که خشم دولت ها را بر مي انگيزد. اين برخوردها در ايران هميشه بوده است. 

 جريان اصلاح طلب به عرصه هاي بازتر براي جنبش هاي اجتماعي مانند جنبش کارگري، دانشجويي و زنان در دوران زمام داري خود اشاره مي کند. تا چه حد با اين ديدگاه موافقيد؟
در دوره اصلاحات حکومتي هم ما نديديم که "دولت اصلاحات" اجازه اي بدهد، حمايتي بکند، سينه خود را جلو دهد و بگويد من ايستاده ام تا مردم بتوانند اين روزهاي مهم جهاني را جشن بگيرند. در چهار سال گذشته، زماني که علائم فرتوتي اصلاح طلبان ظاهر شد، وقتي جريانات جديد که مي خواستند به کرسي قدرت تکيه کنند و تماميت خواهي را متحقق کنند فعاليت جديد خود را شروع کردند، از آن زمان برخوردها خيلي تندتر شد.

 سپس، در سال 1385، دو برخوردبسيار زننده با زنان ايران انجام شد که اگر از زاويه ديدهاي مختلف به قضيه نگاه کنيم، تامل برانگيز و رنج آور است. اگر با زاويه ديد انساني نگاه کنيم، به اين سوال مي رسيم که چرا بايد واقعا با زنان ما ـ برخي از نمايندگان زنان ما، چون خودشان هم معتقدند نماينده برخي از اقشار زنان و انديشه ها هستند ـ که تنها به شيوه صلح آميز مطالباتشان را مطرح کردند، آنگونه برخورد شود؟ ضرب و شتم شديد، پرونده سازي، دادگاهي کردن و بازجويي هاي طولاني. آنها را به دادگاه انقلاب کشانده اند. اصلا من نمي دانم چرا بعد از نزديک به سي سال، بايد هنوز دادگاه انقلاب وجود داشته باشد و چهل پنجاه زن معترض را که پيشنهاد قانوني دارند، به آنجا بکشانند؟ روز 14 اسفند هم تعدادي از خانم ها رفتند که ببينند سرنوشت دوستانشان که به دادگاه احضار شده اند چه مي شود، و اين برخوردها صورت گرفت. شماري از اين خانم ها دوستان و همکاران من بودند، شماري شاگردان من. آنها به طور صلح آميز دم درب دادگاه ايستاده اند، دوباره به آنها حمله مي شود، دوباره پرونده سازي، دوباره بازجويي، دوباره بي خبري خانواده ها... اين مسائل به لحاظ انساني براي من که در اين سرزمين زندگي مي کنم و به وفاداري به ارزش هاي غني، به زحمت و تلاش، به توانمندي، به روحيه شاد و سازنده اين زنانمان آگاهم، رنج آور است. بخش بزرگي از جامعه ما که اين اخبار را شنيده اند فقط افسوس خورده اند. 

کدام اقدام عليه امنيت ملي؟

مدتي است که تريبون هاي رسمي و غير رسمي، از "وابستگي" جنبش زنان گفته اند و اينکه اين عده صرفا با اغراض سياسي خاصي در پي اقداماتي مانند "انقلاب هاي مخملي" و... هستند. جدا از موضع گيري هاي مشهور اين جريانات، تعميم اين مسئله را به کليت اقداماتي که در راستاي مطالبات جنبش هاي اجتماعي ايران صورت مي گيرد چگونه مي بينيد؟
به هر حال پديده "وابستگي" به خارج، "تحريک پذيري" از خارج و مداخله خارجي به هر شکلي محکوم است. اما از آن طرف حرکت هاي زيرکانه و موذيانه دستگاههاي وابسته به صهيونيسم هست. دستگاههاي وابسته به امپرياليسم امريکا که دولت ها را به اشتباهات پي در پي مي کشانند تا زمينه هايي را براي تبليغات خود فراهم بياورند. من نمي دانم يکي از تريبون هاي اينها روزنامه کيهان چه مي گويد و از کي دارد دفاع مي کند و چي را دارد محکوم مي کند. اما برخوردي چنين با زنان حتما و حتما بيشتر به زيان جمهوري اسلامي است. من اگر به جاي مسئولان رده بالاتر از کيهان بودم، به خود عملکرد کيهان بيشتر از همه مظنون مي شدم. براي اينکه حتي در همان رژيم هايي که گرفتار انقلاب مخملين شدند، بعدها معلوم شد برخي ها موذيانه مسائل را دامن مي زدند و زمينه را براي سست کردن ارکان حکومتي فراهم کردند. هيچ ايراني روشني نمي خواهد مداخله خارجي، جنگ افروزي و ناامني در کشورش باشد. اما هيچ ايراني آزاد انديشي نيست که مسئول روزنامه کيهان را از من وطن دوست تر بداند. از من با شعورتر بداند. مي توانيد از مخاطبان بپرسيد. او فقط بلد است فحاشي کند. من از کجا بدانم که او وابسته نيست؟ ما از کجا بدانيم که عملکرد خود او بيشتر موجب سرنگوني نمي شود؟ آنچه که زنان ما مي خواهند، دستيابي به حقوق و خواسته هايي است. 

 اين جريان ها عنوان مي کنند که برخي از مطالبات زنان، با شريعت اسلام همخواني ندارد، در نتيجه طرح و پيگيري اين مطالبات محلي ندارد و کار "استکبار" و "ضد انقلاب" است...
زنان ما مي خواهند که قانون مجازات "سنگسار" لغو شود. حالا ممکن است اين جريان بگويد خب خواسته شما خلاف اسلام است. اما اين به روزنامه کيهان نيامده است! او که ملاباشي معرکه نيست. او فقط بلد است فحاشي کند. در جوابش اين خانم ها هم مي توانند بگويند، مجازات سنگسار را مي خواهيد ادامه بدهيد؟ مي خواهيد بگوييد اسلامي است؟ پس آن را علني کنيد! مجازات سنگسار بنا بر قاعده اش بايد جلوي چشم همگان صورت بگيرد و امروز نقش اين چشم را "صدا و سيما" بازي مي کند. به قول يکي از نويسندگان، مجازات سنگسار را بياوريد در ميدان آزادي و تمام مراسم را از تلويزيون پخش کنيد تا همه ببينند و درس عبرت بگيرند! پس همين که شما پنهاني اين کار را انجام مي دهيد، نشان دهنده اين است که عده اي در درون شما به اين کار اعتقاد ندارند. 

 ايجاد فضاي ياس و ناميدي و آنچه جريان هايي سعي دارند به عنوان "شکست" در مورد يک جنبش اجتماعي جا بيندازند، چه عواقبي مي تواند در جامعه اي با ويژگي هاي جامعه امروز ما داشته باشد؟
ايجاد فضاي ياس و نااميدي باعث مي شود که بيماري هاي اجتماعي، انحراف هاي اجتماعي، نارسايي هاي اجتماعي که مرتب در حال قرباني گرفتن است، بيشتر شوند. در تحقيقات دانشگاهي که ما انجام داديم پي برديم بيش از 90 درصد پديده "زنان خياباني" ريشه در فقر دارد. آمار اعتياد بالا رفته است. حتي در خانواده هايي که تمکن مالي دارند، گرايش به سوي انواع محرک ها، روانگردان ها و مواد مخدر بالا رفته است. خب، وقتي که جايگزيني اجتماعي وجود ندارد که زنان جامعه، کارگران جامعه، جوانان جامعه بتوانند در محيطي آزاد و دلخواه خود حرف بزنند، انتقاد کنند و وقتي مي دانند براي يک تجمع محدود در برابر دادگاهي که معلوم نيست به چه جهت مردم را مي برد، اينگونه سرکوبگرانه برخورد مي شود، نتيجه آن، تحريک و شورش کور از يک سو و شورش بي صدا از سوي ديگر مانند پناه بردن به مواد مخدر و قرص هاي روانگردان است. 

 بارها "اقدام عليه امنيت ملي" به عنوان جرم از سوي نهادهاي مسئول، مطرح شده است.
آن جرياني که اين مساله را مطرح مي کند و به آن دامن مي زند، دشمن امنيت ملي است. آنها براي امنيت ملي کشور ما مشکل ايجاد مي کنند. اينگونه برخوردها با مطالبات مردمي، تنها بستر مداخلات بيگانگان را در کشور ما فراهم مي کند. شماري از اين خانم هايي که فعال هستند، سابقه فعاليت هايشان خيلي بيشتر از قاضي هايي است که امروز آنها را محاکمه مي کنند. سابقه فعاليت هاي آنها در مبارزات ضد امپرياليستي و عدالتخواهانه. شما نگاه کنيد وقتي انبوهي از جوانان فقط به امريکا و حتي به دبي مي انديشند، شهرام جزايري شده است يک قطب، اما شماري از جوانان ما مي روند آنجا که از حقوق ملي و اجتماعي دفاع کنند و آماج حمله قرار مي گيرند. من به خودم مي گويم واقعا به "تنگ چشمي آن ترک لشکري نازم، که حمله بر من درويش يک قبا آورد. "

 شهرام جزايري، تمسخرآميز تمام نيروها را پشت سر مي گذارد و مي رود، اما دختران و زنان بي پناهي که در نهايت شيوه هاي مسالمت آميز آمده اند خواسته هاي خود را مطرح کنند، آنطور با برخورد تند اين نيرو و آن نيرو مواجه مي شوند. اين چه قدرت نمايي است؟